دویرج، صیاد رزمندگان عملیات محرم
دویرج، صیاد رزمندگان عملیات محرم
نامش محرم بود و همین عقاید و روزهایی را یادآور می‌شد که رزمندگان را به منطقۀ نبرد کشانده بود؛ ماه محرم و عاشورا و شهادت و از خود گذشتگی در راه خدا…
این‌ها همان مفاهیمی بودند که محرم در دلش پنهان کرده بود؛ عملیاتی که دوشنبه شب دهم آبان ماه سال 1361 با فرماندهی سردار شهید اسلام حسن باقری و سرعت و غافلگیری بسیاری آغاز شد. آغازی که پایان آن به شهادت می‌رسید، به راستی چه خوش سعادتی است آن که، در عملیات محرم در ماه محرم حسین‌وار به شهادت رسید.
عملیات محرم در منطقه عمومی موسیان و روی ارتفاعات جبال حمرین به اجرا درآمد. طی این عملیات، قریب‌بر 700 کیلومتر از خاک ایران اسلامی آزاد و بخشی از خاک عراق تصرف شد اما این همه ماجرا نبود ، با طغیان رودخانه فصلی دویرج، بسیاری از غیورمردان، جوانان و نوباوگان دلیر کشورمان همانند لاله پرپر گشته و دویرج را به خون غیرتشان گلگلون ساختند. شهدایی که اغلب‌شان از اهالی اصفهان بودند.
اینک گلف،به مناسبت سالروز عملیات مهم و درخشان محرم، شما را به خواندن گزارشی در این راستا دعوت می‌کند:
از عاشورا تا محرم
«محرم، ماه خون و شهادت از راه رسیده بود و بچه‌ها، حسینیه تیپ ۱۷ علی بن ابیطالب(ع) را سیاه‌پوش کرده بودند.
مراسم زیارت عاشورا رنگ و بوی عاشورایی گرفته بود. روضه‌خوانی سالار شهیدان همه روزه در حسینیه تیپ و گردان‌ها با شور و حال خاصی برگزار می‌شد. رزمندگان با اشتیاق خاصی شرکت می‌کردند. شهید زین‌الدین فرمانده تیپ هم روی برگزاری مراسم روضه‌خوانی در میدان صبحگاه و حسینیه و گردان‌ها تأکید داشت. جو تیپ عاشورایی شد و بچه‌ها با چفیه سیاه، سیاه‌پوش شدند. هیئت گردان‌ها با دسته‌جات سینه‌زنی به مقر دیگر گردان‌ها می‌رفتند و هنگام نماز‌جماعت که فرا می‌رسید، همه گردان‌ها به صورت هیئتی سینه‌زنان به سمت حسینیه تیپ سرازیر می‌شدند.
بچه‌های شاهرود و دیباج طبق سنت دیرینه خود سینه دوره می‌گرفتند و حسین‌حسین‌گویان عزاداری را به اوج می‌رساندند. اواخر دهه اول محرم هم نخل بزرگی ساختند و مراسم نخل‌گردانی را در صحرای سوزان دشت عباس برگزار کردند. شهید سیدرضا حسینی (ایشان همرزم و هم‌نام من بود) سرتاسر سبزپوش شده بود و با نشستن روی نخل عزاداران را هدایت می‌کرد. عاشورای باشکوهی در سال ۱۳۶۱ برگزار شد. گویا شهدای محرم در سینه‌زنی عاشورا برات شهادت را گرفتند. آن روز نماز ظهر هم به امامت حاج‌آقا علامه اقامه شد و بعد از نماز خودمان را آماده کردیم تا به منطقه عملیاتی برویم.»
این‌ها را سیدرضا حسینی می‌گوید؛ جامانده‌ای از شهدای تیپ علی بن ابیطالب(ع). رزمنده‌ای که حال و هوای معنوی جبهه را حکایت کرده، و این توصیفات یک چیز را به خوبی نمایان می‌کند، آن هم ایمان راسخ رزمندگان در دل مشکلات و سختی‌ها است.
رزمندگان در چنگال آتشین آب‌های دویرج
عملیات محرم در بازۀ زمانی ده روزه و طی سه مرحله اجرا شد و در این مدت بخش قابل ملاحظه‌ای از کشورمان آزاد شد، از سوی دیگر رزمندگان خودی توانستند از مرز کشور عراق عبور کرده و 300 کیلومتر از خاک این کشور را فتح سازند.
در این عملیات واحدهایی چون تیپ علی بن ابیطالب(ع) به سرعت خود را به خط دشمن رساندند اما در برخی نقاط دیگرِ این منطقه عملیاتی، حوادثی رخ داد که شهادت شمار بسیاری از رزمندگان را به دنبال داشت. حوادثی چون طغیان رودخانه فصلی دویرج، آن هم در جناحی که تیپ 14 امام حسین(ع) مستقر بود. چندین نفر از رزمندگان گردان امام محمد باقر(ع) و گردان امام رضا (ع) طی این حادثه، در رودخانه غرق شدند.
رضا اردستانی، یکی از رزمندگان تیپ 14 امام حسین(ع) در مصاحبه‌ای در خصوص وضعیت رزمندگان و منطقه در هنگام طغیان رودخانه دویرج در این عملیات اظهار داشته است که لشکر امام حسین(ع) در سمت چپ منطقه عملیاتی و دیگر لشکرها در جناح راست حضور داشتند. اگر لشکر امام حسین(ع) به خاطر جریان سیل وراد عمل نمی‌شد، دشمن از حضور نیروهای خودی در منطقه آگاه گشته، به سمت همین لشکر دور زده و بر تمام منطقه مسلط می‌شد.
همین امر سبب می‌شد تا رزمندگان بیشتری به شهادت برسند و خسارات بیشتری بر لشکر خودی وارد شود. البته که 150 تن از قوای همین لشکر در آب رودخانه غرق شده و به شهادت رسیدند.
اردستانی در ادامۀ اظهاراتش بیان کرد که در شب عملیات، به همراه فرمانده تیپ، سردار عوض شهابی فر (معروف به ابوشهاب) و نیروهای اطلاعات عملیات برای مشاهده وضعیت رودخانه دویرج، به آنجا رهسپار شدیم و دیدیم آب رودخانه کم است و تا روی پوتین‌هایمان بیشتربالا نمی‌آید. اما شب ساعت 10:30 دقیقه، که وارد عملیات شدیم متاسفانه بارندگی شدیدی اتفاق افتاد و سبب شد سد بشکند.
با شکستن سد و بارندگی شدید، رودخانه فصلی پر از آب و، شرایط برای رزمندگان سخت شد. ما احتمال بارش باران را در نظر گرفته بودیم اما هیچ‌کداممان فکرش را هم نمی‌کردیم سد بشکند. فرماندهانی که به همراه ما، وضعیت رودخانه را پیش از شکستگی سد دیده بودند برایشان قابل باور نبود آن حجم آب، نیروهای پیاده را غرق کرده است.
400 رزمنده‌ای که با غرق شدن سرنوشت عملیات را نجات دادند
مرتضی شریعتی هم از طعمه گرفتن دویرج گله‌مند و راوی آن روز تلخ است، شریعتی فرمانده گردان امام محمد باقر(ع) می‌باشد، همان گردانی که دویرج با بی‌رحمی عمده قوایش را بلعید. او می‌گوید:
« تیپ امام حسین (ع) در عملیات محرم نقش محوری داشت. اگر گردان ما و نیرو‌هایی که متعاقباً باید در محور مرکزی وارد عمل می‌شدند، توقف می‌کردند، به احتمال قوی سایر یگان‌هایی که از محور‌های دیگر عمل می‌کردند دور می‌خوردند و بسیاری از آنها قتل عام می‌شدند.
شب عملیات من وقتی اوضاع رودخانه را دیدم، با شهید خرازی تماس گرفتم. ایشان در آن مقطع فرمانده سپاه سوم صاحب‌الزمان (عج) بود.
به رمز گفتم این یاحسین‌ها (منظور امواج آب بود) از روی سر ما بالا زده، امکان عبور نیست. ایشان گفت باید عبور کنی و بعد روی حرفش تأکید کرد. من سه بار پرسیدم تکلیف است؟ بار سوم ایشان گفت بله تکلیف است. این را که شنیدم، اجازه دادم ستون بچه‌ها به آب بزند. به همگی شرایط بغرنج رودخانه را گوشزد کردم و گفتم نباید منتظر یک عبور آسان باشند. هر کس فانوسقه نفر جلویی را می‌گرفت و به آب می‌زد.
بعد از دستور حرکت، گروهان اول و نیمی از گروهان دوم به سختی، اما به سلامت از آب عبور کردند. از آن به بعد کار مشکل شد. من، چون فرمانده گردان بودم و فرمانده باید وسط نیروهایش حرکت می‌کرد، تقریباً از انتهای گروهان دوم به آب زدم. همراهم بچه‌های بیسیم‌چی بودند. چند متری را در حالی سپری کردیم که آب تا کمرمان می‌رسید، اما ناگهان ارتفاع آب سه الی چهار متر شد. زیر پایمان خالی شد و روی آب معلق شدیم. جریان آب به حدی شدید بود که هیچ کس نمی‌تواند مدعی باشد، چون شنا بلد بود نجات پیدا کرده یا آن یکی، چون شنا بلد نبود غرق شده است.
خود من اصلاً نفهمیدم چطور در جریان آب غوطه‌ور شدم و این طرف و آن طرف رفتم. از آنجایی که ستون بچه‌های ما به آب زد، حدود ۵۰ متر آن طرف‌تر پیچ تندی بود که در آنجا شدت آب به حد اعلای خودش می‌رسید. هر کس تا قبل از رسیدن به آن پیچ می‌توانست از آب بیرون بیاید، نجات پیدا می‌کرد وگرنه کسی که از آن پیچ می‌گذشت جزو شهدا قرار می‌گرفت. وقتی در آب غوطه‌ور شدم در تاریکی چیزی را نمی‌دیدم. به قدر خودم تقلا کردم و کمی مانده به همان پیچ، دیدم دست و پایم به گل و لای ساحل می‌خورد. خودم را از آب بیرون کشیدم.
تعدادی از بچه‌ها با نوار مسلسل یا شاخه‌های درخت‌ها (منطقه جنگلی بود) قبل از پیچ رودخانه ایستاده بودند و سعی می‌کردند آن‌هایی را که در آب غوطه‌ور بودند نجات بدهند، اما حدود ۱۳۰ الی ۱۴۰ نفر از نیروهای گردان در آب غرق شدند و ۱۴۰ الی ۱۵۰ نفر هم سالم به آن طرف رودخانه رسیدند. از بچه‌های گردان امام رضا(ع) هم که پشت سر ما به آب زد، تعداد قابل توجهی شهید شدند.
عمده شهدای این حادثه از این دو گردان بود و تعداد اندکی از گردان‌های دیگر هم غرق شدند. جمعاً ۳۵۰ الی ۴۰۰ رزمنده در آن شب در امواج دویرج غرق شدند و به شهادت رسیدند، اما این شهدا با جانفشانی‌شان باعث پیروزی در عملیات شدند.»
فتحی در اوج خون
با وجود این که عملیات محرم رزمندگان بسیاری را در عمق رودخانه به قلۀ شهادت رساند و دویرج، صیاد رزمندگان عملیات محرم شد، اما مفتخریم که با رشادت و ایثار مدافعان وطن، برای نخستین بار طی این عملیات و تاریخ دفاع مقدس، رزمندگان ایرانی توانستند پیروزمندانه به خاک عراق وارد شده و 300 کیلومتر مربع از خاک این کشور را فتح کنند.
علاوه‌بر این در انتهای مرحله سوم این عملیات 14 تیپ عراق 50 تا صد در صد به دست سربازان اسلام شد. آنها موفق شدند تجهیزاتی نظیر 170 دستگاه تانک و نفربر، ۱۰۰ دستگاه خودرو، ۱۵ قبضه تفنگ ۱۰۶ و سه فروند هواپیما ر ا منهدم و ادواتی چون ۹۴ دستگاه تانک و نفربر، ۱۵۰ دستگاه خودرو و ۵۱ قبضه تفنگ ۱۰۶ را به غنیمت بگیرند.