سلاح‌های شیمیایی؛ ضد انسانی‌ترین سلاح صدام
از شگفت‌انگیزترین عبرت‌های تاریخ، عبرت نگرفتن آدمیان از تاریخ است. این نکته مصداق حکومت‌هایی ستمگریست که گمان می‌برند نابودی و ویرانی، به دیگران تعلق دارد و خودشان حکومت‌های دائمی هستند. این گزارش درباره کاربرد و تأثیر سلاح‌های شیمیایی از گذشته تا زمانی که صدام و نظامیانش به وحشیانه‌ترین جنایات تاریخ بشر علیه ملت مظلوم و سرافراز ایران دست می‌زدند، می‌باشد.
سلاح ش. م. ه.
استفاده از عوامل و مواد سمی و شیمیایی به عنوان یک سلاح مؤثر برای از پای درآوردن دشمن در جنگ‌ها، قدمتی دیرینه دارد، چندان که صدها سال قبل از میلاد مسیح در جنگ‌های باستان، گونه‌هایی از این نوع سلاح به کار می‌رفته است. استفاده از این سلاح‌ها در طول جنگ‌های تاریخ بشر، بسته به نوع دانش و فنون بشری، جزء دائمی جنگ‌ها بوده است.
اصطلاح موسوم به ش. م. ه. حروف انحصاری سلاح‌های شیمیایی، میکروبی و هسته‌ای است در جنگ‌های غیر متعارف به کار می‌روند و آثار زیان‌باری بر جای می‌گذارند. نتایج مخرب آنها حتی بر نسل‌های بعدی مصدومان و قربانیان این سلاح‌ها تأثیر می‌گذارد و موجب معلولیت‌های جسمی، ذهنی، سرطان، بیماری‌های لاعلاج و نقص عضو در آنها می‌شود. در این لحظه سعی داریم بیشتر در مورد تاریخچه استفاده از سلاح‌های شیمیایی در جنگ‌های بشر، از عهد باستان بپردازیم.
آتش یونانی در عهد باستان
همان طور که پیش‌تر گفته شد، پیشینه‌ی استفاده از سلاح‌های شیمیایی، به قدمت جنگ‌های اولیه‌ی بشر برمی‌گردد که نخستین سابقه‌ی آن به اواخر هزاره‌ی اول قبل از میلاد مربوط می‌شود که یونانی‌ها در جنگ با بربرها از مواد شیمیایی از جمله گاز سمی که از اشتغال ناقص گوگرد، نفت سیاه، قیر مذاب و زغال نارس با ماده‌ای چسبناک، متصاعد می‌شد؛ استفاده می‌کرده‌اند.
این آتش که از آن به عنوان آتش یونانی یاد می‌کنند، به صورتی بود که در پایین و اطراف حصارها و قلعه‌های دشمن برمی‌افروختند که گاز آن به کمک وزش باد، به داخل شهرها و مواضع دشمن برود که در نهایت موجب مصدومیت نگهبانان و سربازان شود. این آتش سبب آسیب دیدگی ریه‌ها و دستگاه تنفسی، خفگی، آب ریزش بینی وچشم‌ها و اختلال در بینایی می‌شد.
ممنوعیت استفاده از سلاح‌های شیمیایی
استفاده از این نوع سلاح‌ها ادامه داشت؛ تا در سال 1907 کنوانسیون لاهه‌ای کامل و جامعی از اعلامیه‌های قبلی با تصریح در ممنوعیت استفاده از هرگونه وسایل پرتاب شونده و همچنین استفاده از مواد سمی که آسیب جدی به انسان‌ها واردمی‌آورد، مورد موافقت و امضای اکثر کشورهای جهان قرار گرفت. هشت سال بعد از امضای لایه‌ی 1907 ارتش آلمان با بی‌اعتنایی تمام و نقض پروتکل لاهه، به نیروهای فرانسوی و انگلیسی با استفاده دو هزار تن گاز کلرحمله کرد.
و بار دیگر استفاده از این سلاح‌های خطرناک در کشورها آزاد شد که در جنگ عراق علیه ایران، کشور عزیزمان مورد این حملات بیرحمانه شیمیایی قرار گرفت که در ادامه این گزارش به آن می‌پردازیم.
ضد انسانی ترین سلاح صدام در جنگ هشت ساله
جاه طلبی‌های شخصی صدام، زیاد خواهی‌های حزب بعث و بی‌تقیدی اخلاقی و انسانی حاکمان عراق موجب شد که این حکومت ظالم، برای رسیدن به مقاصد و اهداف شومشان، به سمت ضد انسانی ترین سلاح‌ها گام بردارد.
طبق گزارش‌های موجود، دولت عراق از نیمه‌ی دهه 1970 به خرید تکنولوژی، تأسیس کارخانه‌های ساخت مواد اولیه تسلیحات شیمیایی و آموزش متخصص برای تولید گونه سلاح‌ها پرداخت و به طور همزمان قراردادهایی نیز برای ساخت رآکتورهای هسته‌ای، بدست آوردن اورانیوم غنی شده و پلتونیوم، احداث کارخانه‌های غنی‌سازی اورانیوم و آموزش متخصص برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای امضا کرده بود. همچنین مشارکت عمده کشورهای غربی در برنامه‌ی تولید و توسعه سلاح کشتار دسته جمعی و کمک‌های مالی فراوان به عراق نشان دهنده‌ی این است که این مشارکت‌ها با اطلاع دقیق دولت‌های غربی به عراق انجام شده‌است.
که آقای رولف ایکیوس مدیر اجرایی کمیته‌ی سازمان ملل در این باره میگوید: سلاح‌های کشتار دسته جمعی عراق اساسا برای حمله به ایران توسعه یافته بود.
نقش آمریکا در سلاح‌های شیمیایی عراق
به دلایل متعددی که که صاحب نظران تا کنون برشمرده‌اند، دولت آمریکا در طول جنگ هشت ساله وارد یک همکاری استراژیک با عراق شده بود، اما تعجب اینجاست که آمریکا به رغم همه‌ی تعهدات قراردادی و عرفی‌اش، عراق را در جهت دستیابی به سلاح‌های کشتار دست جمعی و کمک و پشتیبانی می‌کرد. در واقع عراق بدون کمک و پشتیبانی مادی، تجهیزاتی و سیاسی در شورای امنیت و سایر مجامع بین‌المللی آمریکایی‌ها، نمی‌توانست به موفقیت‌هایی در صحنه نبرد کسب کند.
گرچه دیگر دولت‌های شرقی و غربی حکومت صدام را در تجهیز به انواع سلاح‌ها به خصوص سلاح‌های شیمیایی یاری کردند، اما هیچ کدام از آنها به پای حمایت‌های گستردۀ آمریکا از این حکومت نمی‌رسید.
نخستین استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی
اولین استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی به تاریخ 24 مهر 1359 در جبهۀ اهواز برمی‌گردد، که لشکر 92 زرهی خوزستان آن را اعلام کرد. گزارش‌های ارتش و سپاه پاسداران در روزهای 27 و 28 مهر 1359 نیز حاکی از استفاده عراق از گلوله شیمیایی در جبهه‌های اهواز و میمک بوده که تعدادی مصدوم هم در پی داشت. که این حملات شیمیایی برای جبران ناکامی‌های ارتش عراق انجام شده است.
این جنایات در حالی رخ داد که طبق مفاد پروتکل 1925 ژنو و پروکل‌های چهارگانه 1949 و پروتکل‌های دوگانه الحاقی 1977 ژنو و مفاد اساسنامۀ دیوان بین‌المللی لاهه، استفاده از این سلاح‌ها ممنوع شده است و به کارگیری آنها، جنایت جنگی محسوب می‌شود.
ایران در جبهه‌های جنگ تلاش‌های پراکنده و متعددی را پس از مقاومت‌های دفاعی اولیه انجام داد. و در پی فرمان امام مبنی بر لزوم شکست حصر آبادان، چهار عملیات متوالی به ترتیب در 23 مهر در غرب رود کارون، 3 آبان در شرق رود کارون، 15 دی در عملیات نصر واقع در هویزه و 20 دی عملیات توکل مجدد در شرق کارون توسط نیروهای نظامی ایران به فرماندهی بنی صدر انجام دادند که هیچ کدام از آنها موفق نبود، که همین شکستها موجب امیدواری عراق شد تا تحرکاتی برای محاصره کامل این شهر به اجرا بگذارد که آن هم نیز با مقاومت مردمی، با شکست مواجه شد.
پس از اجرای چهار عملیاتی که ایران برای شکست حصر آبادان انجام داد عراق بار دیگر در 20 دی 1359 در جبهۀ اهواز (بین دشت هلاله و نی خزر)، گلوله‌های شیمیایی شلیک کرد. علائم مصدومان این حمله، نشان از استفادۀ عراق از نوعی عامل اعصاب داشت که بدلیل عدم آمادگی قبلی امکان کشف دقیق نوع آن و امکان اظهار نظر میسر نگشت.
“ارتش عراق از تابستان سال ۱۳۶۱ تا پایان جنگ در مرداد ۱۳۶۷ به صورت مستمر شهرهای مرزی ایران از جمله حاج‌عمران، زرده، نساردیره، نساردیره سفلی، شاهماردیره، باباجانی، دودان، شیخ صله، مریوان، بانه و روستاهای مجاور، پیرانشهر، نودشه از روستاهای استان کرمانشاه، سردشت، اشنویه، سومار، طلائیه و جزایر مجنون را بمباران شیمیایی کرد.
این حملات هر بار خشن‌تر و خطرناک‌تر انجام می‌شد. ارتش بعث صدام مناطق عملیاتی عملیات رمضان را از ۲۲ تیر تا ۷ مرداد ۱۳۶۱، مناطق عملیاتی عملیات خیبر در ایران و منطقه حلبچه عراق را از سوم تا ۲۲ اسفند ۱۳۶۲، مناطق عملیاتی والفجر ۲ در شمال غرب ایران را از ۲۹ تیر تا ۱۳ مرداد ۱۳۶۲ و مناطق عملیاتی عملیات والفجر ۴ را از ۲۷ مهر تا۳۰ آبان ۱۳۶۲ به صورت مستمر بمباران شیمیایی کرد.” در ادامه این گزارش، می‌خواهیم به اولین حملۀ گستردۀ عراق به ایران اشاره کنیم.
آغاز حملات گسترده شیمیایی عراق در دفاع مقدس
سه روز پس از شروع عملیات بدر و پیشروی رزمندگان تا غرب رودخانۀ دجله، ارتش عراق از صبح 22 اسفند سال 1363 به حملات گسترده و استفاده وسیع از انواع سلاح‌های شیمیایی در سراسر جبههها و خطوط مقدم و همۀ عقبه‌های مناطق عملیاتی پرداخت.
طول محور این حمله عظیم عراق از العزیز واقع در جاده بصره – العماره تا روستای روطه و همایون و جادۀ نشوه و محورهای عملیاتی صفین، نهروان و جمل تا پدهای شرقی، جزایر جنوبی و شمالی مجنون، جادۀ خیبر در خاک عراق و اسکلۀ شهید بقایی و باقری و پاسگاه طبر، شط علی، رفیَه، کیان دشت، ختمی، برزگر، جفیر، پدها و اسکله‌های واقع در ابتدای هوالهویزه، دژ شهید باکری، جاده‌های مرزی شهید همت، سیدالشهدا و حضرت ابولفضل(ع)، طلائیه، سه را فتح، حمیدیه، جفیر،کوشک، چهار راه قدس، هویزه، جاده‌های صاحب‌الزمان(عج)ُ خرمشهر- اهواز و… را شامل می‌شد.
همچنین مقرها، اردوگاه‌ها، بیمارستانهای صحرایی، اورژانس‌ها، کمپ اسرا، پدهای بالگردها و بنههای پشتیبانی و همه مناطق واقع در خطوط مقدم تا عقبه‌ها به عمق بیش از 80 کیلومتر هدف بمب‌باران و گلوله باران شیمیایی قرار گرفت.
این حملات عراق در عملیات بدر تا 27 فروردین سال 1364 به مدت 35 روز ادامه داشت که اوج آنها در مرحله اول یعنی 22 تا 28 اسفند 1363 به مدت یک هفته مستمرا هر روز با 33 فروند در چند نوبت صبح و عصر و هر دفعه با بیش از 20 سورتی پرواز با انواع هواپیما‌های بمب افکن سنگین سوخو، میگ‌های 21،23،25،میراژ F1، P.C.7 و انواع بالگردها انجام می‌شد، و هر هواپیما در هر سورتی پرواز 4 تا 6 بکب و راکت با وزن تقریبی 250 تا 500 کیلوگرم را بر سر نیروهای ایران پرتاب می‌کرد.
با انفجار هر بمب راکت بیش از 25 تا 40 لیتر انواع گازهای شیمیایی در منطقه متصاعد می‌شد. و توده‌های گاز ابری مانند ذرات ریزبارانی شیمیایی با گازهای متصاعد شده با توپخانه‌های دوروبر پخش می‌شد که سبب شهادت و مصدومیت شماری از رزمندگان اسلام شد.
عوامل شیمیایی که ارتش عراق در عملیات بدر به کار گرفته بود شامل:
- گازهای مخرب اعصاب تابون و در مواردی عامل سارین
- تاول‌زاهای شدید و کشندۀ خردل سولفوره و خردل HN و NM
- گازهای خفه کنندۀ فسژن
- عامل بس خطرناک و کشندۀ خون یعنی اسید سیانیدریک یا سیانید هیدروژن که برای اولین بار در این عملیات ار آن استفاده شده بود.
- عامل مرکب و ناشناختۀ گاز اعصاب و سیانور که امر تشخیص و درمان را سخت‌تر می‌ساخت.
- عوامل دیگر مانند روان گردان‌ها، ناتوان کننده‌ها و بمب آتش‌زا و ناپالم‌ها
علاوه بر این عملیاتی که در بالا ذکر شد، رژیم بعث در دیگر عملیات‌هایی، همچون عملیات‌های والفجر ۸ و فتح فاو، عملیات کربلای ۸، عملیات بدر، نبرد دوم فاو و عملیات توکلنا علی‌الله حملات گسترده و پیوسته‌تری از انواع بمب‌های بیولوژیکی و شیمیایی، علیه رزمندگان ایرانی و شهروندان کرد عراقی استفاده کرد.
جنایت جنگی رژیم بعث
حکومت بعثی عراق با استفاده از انواع سلاح‌های شیمیایی، مرتکب فجیع‌ترین جنایات جنگی، جنایت علیه بشریت و نسل کشی گسترده‌ای شد که عواقب آن علاوه بر نظامیان، دامن غیر نظامیان و شهروندان بی‌گناه ایران و عراق تحمیل کرد.
منبع: خبرگزاری خبر آنلاین
انتهای پیام/