بیانات امام راحل، روح‌اللّه‌ الموسوی الخمینی(ره) در خصوص ارزیابی شرایط ایران، انقلاب اسلامی، جنگ و مسائل اجتماعی در پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب در جماران تهران در تاریخ ۱۳۶۲/۱۱/۲۲ به شرح ذیل می‌باشد:

اکنون در آغاز سال ششم پیروزی لازم است تذکراتی را که کراراً عرض کرده‌ام بازگو کنم.فَإنَّ الذِّکرَی تَنفَعُ المُؤمِنینَ.

۱ـ اکنون که بحمداللّه‌ در سایۀ عنایات خداوند متعال و ادعیۀ حضرت بقیة‌اللّه‌ الاعظم، روحی لمقدمه الفداء، جمهوری اسلامی با سعی و کوشش قشرهای مختلف ملت با استقرار و پایداری به جلو می‌رود، از ملت عظیم‌الشأن خواهانم که به طور فعال در صحنه حاضر، و از کمک به دولت خدمت گزار و جبهه‌ها و پشت جبهه‌ها دریغ ننمایند. مسئلۀ دفاع از اسلام و کشور اسلامی و اموال و نوامیس مسلمین از واجبات کفایی است. و همۀ ما، به حسب امکاناتی که در اختیار داریم، لازم است احتیاجات جبهه‌ها و پشت جبهه‌ها را، که آن نیز کمک به دفاع است، برآورده نماییم. و اینجانب با تشکر از ملت بزرگوار ایران، که انقلاب را با حضور خود و فداکاری های بیدریغ به ثمر رسانده و به پیش می‌برند. می‌خواهم که به حضور فعال خود ادامه دهند؛ و در این حضور رضای خداوند تعالی را جلب نمایند. و امیدوارم که حق تعالی با عنایات خود نسبت به این ملت معظّم، همه را از مجاهدین فی سبیل‌اللّه‌ محسوب، و در اجر مجاهدان صدر اسلام در رکاب پیامبر، صلی‌اللّه‌ علیه و آله و سلم ، شریک فرماید.

۲ـ قلم و بیان اینجانب عاجز است از قدردانی و شکرگزاری از مجاهدین فداکار اسلام که با مجاهدت و جانبازی در راه هدف و حفظ آرمان های اسلامی و پیروزیهای عظیم در تمام جبهه‌ها موجب افتخار و سرافرازی جمهوری اسلام و اولیای خدا، علیهم الصلوة والسلام، شدند. با چه بیان و قلم از جوانانی که به عشق خداوند و شوق لقاء اللّه‌ در سبقت در دفاع از حق و اسلام عزیز سر از پای نمی‌شناسند و تنها سرمایه بزرگ خود را که جان است فدای هدف مقدسی می‌کنند که انبیا و اولیای بزرگ خدا، همچون سید مظلومان و سرور فداکاران، نمودند و ندای « هَیَهات مِنَّاالذِّلَةُ » آن بزرگمرد تاریخ را با قول و عمل خود در سراسر کشور بلکه جهان سر می‌دهند، می‌توان تجلیل نمود. و با کدام قلم و بیان می‌توان از عزیزانی که سنگرهای جنگ را به محراب مسجد و معراج الی‌اللّه‌ تبدیل کردند ثنا کرد. گیرم که قلمفرسایان هنرمند بتوانند میدانهای شجاعت و دلاوری آنان و قدرت و جسارت فوق‌العادۀ آنها را در زیر آتش مسلسل ها و توپها و تانک ها ترسیم نمایند و نقاشان و هنرپیشگان بتوانند پیروزیهای هنرمندانۀ آنان را در آن شبهای تار در مقابل موشکها و بمب‌افکنهای دشمن غدّار و عبور از پیچ و خمهای سیمهای خاردار و کوه های سر به فلک کشیده و بیرون کشیدن دشمنان خدا از سنگرهای بتونی و مجهز به جهازهای پیشرفته را مجسم نمایند؛ لکن آن بعد الهی عرفانی و آن جلوۀ معنوی ربّانی، که جانها را به سوی خود پرواز می‌دهد، و آن قلب های ذوب شده در تجلیات الهی را با چه قلم و چه هنر و چه بیانی می‌توان ترسیم کرد. راستی این غربیان و شرقیان و غرب زدگان و شرق زدگان و ملی‌گرایان این فداکاری ها را با این بعد معنوی و روح عرفانی و عشق الهی با چه چیزی توجیه و تحلیل می‌کنند؟ اینجا عمل و جسارت مطرح نیست؛ انگیزه و روح و جهت لَدی الربّی آن مطرح است. عشق به محبوب حقیقی، که همه چیز را محو می‌کند و هر انگیزه‌ای غیر از عشق به او را می‌سوزاند، مطرح است. در کدام جنگ و نهضت و انقلاب و شورش، در طول زمان و سراسر خلقت، سربازانی چنین و فداکارانی مانند ایران را سراغ دارید؛ جز در طبقۀ اولیای الهی و تربیت شدگان در مکتب آنان، که فرزندان این دیار به نور آنان استضائه کرده و از خود رسته‌ اند. و در کجا، در لابلای تاریخ، چون مادران و پدران و همسران و خواهران و برادران و سایر بستگان اینان را سراغ دارید که پس از چند قربانی باز برای قربانی دیگر فرزندان خود پیش قدم می‌شوند. این مکتب قرآن و اسلام راستین است؛ و اینان فرزندان این قرآن و این مکتب و آن صاحب مکتبمان . سلام و تحیات خدا و رسولانش بر این مادران و پدران و این فرزندان عالیمقام. و درود بر این جانبازان و از هر چیز در راه هدف گذشتگان باد.

۳ـ ای عزیزان اسلام و سرمایه‌های ملت، مجاهده کنید که خودیت را از سرّ قلب خود بزدایید. و باید بدانید و بدانیم که هر چه هست اوست و جلوه جمال او. جسم و جان و روح و روان همه از اوست. بکوشید تا حجاب خودیت را بردارید، و جمال جمیل او جل و علا را ببینید. آنگاه است که هر مشکلی آسان و هر رنج و زحمتی گوارا؛ و فدا شدن در راه او اَحلی از عسل، بلکه بالاتر از هر چیز، به گمان آید. مبادا غرور شجاعت و جوانی و پیروزی در دل شما راه یابد، که با آمدن آن، همه چیز فرو ریزد و طاق و رواق آمال درهم شکند. بکوشید تا همۀ قشرهای سلحشور، از ارتش و سپاهی و بسیجی و ژاندارمری و کمیته‌ای و شهربانی و عشایر، همه در هم ذوب شوید و تو و من را از میان بردارید، و چون ید واحده و قدرت واحده بر دشمن بتازید، و مقصد همه دفاع از اسلام و میهن اسلامی باشد؛ تا پیروزی هر قشر پیروزی قشرهای دیگر باشد؛ و هدف مطرح باشد، نه سپاه و ارتش و سایر سلحشوران.

اینجانب به همۀ قوای مسلح هشدار می‌دهم که اگر خدای نخواسته با دست شیاطین و دشمنان انقلاب چنین مسائلی ولو در آینده پیش بیاید، مطمئن باشید که عنایت حق تعالی از شما سلب می‌گردد، و در جنگ با دشمنان اسلام شکست نصیبتان خواهد شد؛ و در پیشگاه ملت اسلام رسوا شده و ننگ ابدی را باید تحمل کنید؛ و از آن بالاتر، در بارگاه قدس قادر متعال ساقط و با خذلان آخرت خدای نخواسته مواجه می‌شوید. عزیزان من، مطلب مهم است. ننگ و شرافت است و شقاوت و سعادت. پس، لازم است جداً از هواهای نفسانی، که ریشه شیطانی دارد، بر حذر باشید؛ و دست برادری و برابری یکدیگر را، که تاکنون به توفیق خدا با هم فشرده‌اید، بیشتر بفشارید؛ و اسلام و مصالح کشور خود را در نظر بگیرید، و به چیز دیگری جز آن فکر نکنید. خداوند یار و یاورتان باد.

۴ـ امروز کشور ایران، به جرم آنکه می‌خواهد احکام مترقی اسلام را اجرا کند و قدرتهای بزرگ از آن هراس دارند و حکومت‌های منطقه نیز به توهّم غیر صحیح از آن خوفناک‌اند، مورد هجوم همه زورگویان شده است و از هر تبلیغات و تسلیحاتی بر ضد آن فرو گذار نمی‌کنند. در این جوّ جهانی ملت و دولت باید با تمام توان از هم پشتیبانی کنند؛ و هر چند گله‌های برادرانه از هم داشته باشند، دست برادری و برابری به هم دهند. دولت با تمام توان در خدمت ملت است. و اگر نقیصه‌ای در کار باشد، اجتناب از آن در نظامی که تازه مولود است و هنوز دوران انقلاب را پشت سر نگذاشته است و در حال جنگ است، آن هم جنگ با جهانخواران شرق و غرب که در تمام ابعاد با هم به ستیز برخاسته‌اند، غیر ممکن است. و استقامتی که دولت در این جوّ جهنمی نموده قابل تقدیر و تشکر است. باید ملت با تمام توان از آن پشتیبانی کند؛ و نقیصه‌ها را به خود دولت گوش‌زد کند، و با آن در رفع آنها همدست شود. و دولت نیز لازم است در رفع نقیصه‌ها اهتمام داشته باشد. و بالجمله، اگر تمام اقشار ملت و تمام اعضای دولت و قوای مسلح و عشایر همدست و همداستان از کشور خود و اسلام دفاع نکنند و خدای نخواسته شکستی پیش آید، همه در مقابل خداوند تعالی مسئول، و در مقابل نسل‌های آینده و مظلومان جهان مردود خواهیم بود. و آنچه ذکر شد به آن معنا نیست که انتقاد سازنده و هشدارهای پدرانه و برادرانه از طرف مجلس که حق آن است اشکال داشته باشد؛ بلکه آن مطلوب است. و هرگاه که خدای نخواسته انحرافی دیدند، اعتراض کنند، و حتی در حد استیضاح پیش روند.

۵ـ ملت و دولت ایران، بلکه تمام مسلمانان متعهد و متوجه به مصالح اسلام و جهان و مستضعفان آگاه از مسائل جهان، این ستم‌دیدگان تاریخ، از بعض اعمال دولتمردان منطقه و سایر کشورهای اسلامی ناراضی و ناراحت هستند و اعمال آنان را برخلاف شئون اسلام و کشورهای اسلامی می‌دانند. و تلاش سران این کشورها در قالب کنفرانس‌ها را در راهی که جز شناسایی اسرائیل غاصب و باز کردن هرچه بیشتر دست امریکا در منطقه و کشورهای اسلامی و کمک به چپاولگری ذخایر عظیم مسلمین و کمک و دامن زدن به جنگی که علیه مسلمین لبنان مظلوم بپا کردند و کمک به تجاوز صدامیان در جنگی که به ایران تحمیل کردند، که آن هم به استحکام پایه‌های حکومت غاصبانۀ اسرائیل کمک می‌کند،[نیست]همه را محکوم می‌کنند. ما کنفرانس مراکش را، چه از جهت محل و چه از جهت محتوای آن، محکوم می‌نماییم.شما محلی را انتخاب کردید و شخصی را به ریاست کنفرانس قبول نمودید که در همان هنگام که کوشش در قبول طرح «کمپ دیوید» یا فهد می‌شد، ملت مراکش را به خاک و خون کشید؛ و موج اعتراض ملت مراکش همۀ شهرها را فرا گرفت. و میزبان شما بار دیگر دستش تا مرفق به خون مظلومان مظلوم[و]مسلمانان مظلوم آغشته گشت. با همۀ این مصایب و مسائل که اعراب و سایر مسلمانان جهان دارند، باز از آنجا که مقدراتشان به حسب اسلامِ بزرگ به هم پیوند خورده است، پیشنهاد می‌کنم که علما و روشنفکران همۀ کشورهای اسلامی، به انگیزۀ پیدا کردن راهی برای نجات کشورهای اسلامی از چنگال ابرقدرتهای غرب و شرق و برای بیرون کردن سران کشورهای اسلامی از تحت سلطۀ جهانخواران و برای ایستادگی در مقابل استعمار و استثمار، طرحی بریزند که هرچه بیشتر با یکدیگر در تماس باشند. و اساس طرح را بر بیداری خلق‌های محروم بگذارند. و به یقین باور کنند که راه را خواهند یافت و پیروز خواهند شد. امیدوارم خدای متعال و بندگان او از آنها راضی شوند و در دو جهان رو سفید شوند، و نامشان به نیکی در جهان و نسل‌های آینده زبانزد شود. و مطمئن باشند که وضع دنیا به طور اساسی در شرف تغییر است؛ و دنیای امروز اجازه نمی‌دهد که در جهان دو قدرت هر کاری می‌خواهند بکنند و در کشورها یک عده سرنوشت ملتها را در دست گیرند. پس، بهتر است علما و روشنفکران متعهد قبل از تحول عمومی، خودشان را به ملتها نزدیک کنند و آنان را به حساب آورند، و تحت فرمان قرآن کریم و سنت رسول اکرم، صلی اللّه‌ علیه و آله و سلم، با آنها رفتار نمایند. و با این ترتیب نظر ملتها را به خودشان جلب تا این جدایی که بین روشنفکران هر جامعه و توده‌های زحمتکش و فقیر جوامع پیدا شده است یا بکلی رفع، و یا کم گردد. امروز مردم ما صحبتهای روشنفکرمآبانه را نمی‌فهمند. باید با زبان مردم درد مردم را بیان کرد. تنها در این موقع است که مردم پشتیبان شما می‌شوند، و از تحت سلطۀ ذلت‌بار ابرقدرتها و وابستگان آنان‌بیرون می‌آیند، و در حصن حصین کلمۀلا اله الا اللّه‌در خواهند آمد. و درست در این صورت است که همۀ ملت‌های اسلامی با یکدیگر دست برادری داده، و به زندگی شرافتمندانه‌ای که لذتش صدبار از این زندگانی پرتشویش و متزلزل بالاتر و بالاتر است، به سوی تعالی و ترقی در دین و دنیا، پیشرفت می‌نمایند. و آن دسته از مردمی که فریب تبلیغات شرق و یا غرب را خورده و شرق و یا غربزده شده‌اند از فرهنگ اسلام آگاهی کامل ندارند؛ والاّ همه با روی گشاده به آغوش اسلام می‌آیند. امید است روشنفکران ما و تمام کشورهای اسلامی حس اتکا به نفس و استقامت در مقابل تمامی ابرقدرتها را با بیانی ساده برای مردم کشورهای اسلامی بیان کنند و مطمئن باشند که هیچ کس ذاتاً مایل نیست که وابسته باشد. ما باید با تمام توان کوشش کنیم تا مردم متوجه گردند که می‌شود روی پای خودمان بایستیم؛ می‌شود در مقابل شرق و غرب از فرهنگ و حیثیت ملی اسلامی‌مان دفاع کنیم؛ و می‌توانیم دنیای مادی را شکست دهیم و پرچم لا اله الاّ اللّه‌ و محمداً رسول‌اللّه‌ را در تمامی دنیا به اهتزاز درآوریم.

۶ـ از اموری که هر چه بیشتر باید به آن توجه شود رفاه حال زندانیان است. چه گروههایی که بر ضد جمهوری اسلامی قیام مسلحانه نموده و مردم بیگناه کوچه و بازار را به خاک و خون کشیده‌اند؛ و چه کسانی که با فروش و توزیع مواد مخدره فرزندان کشور را به فساد کشانده‌اند؛ و چه سایر گناهکاران. اینان اکنون اسیران شما هستند، و به دست خود به اسارت کشیده شده‌اند. با اسرای خود، چه اینان و چه اسرای جنگی، رئوف و مهربان باشید و برادرانه رفتار کنید؛ و زندان‌ها را به یک مدرسۀ آموزش و تربیت اخلاقی مبدل کنید، چنانچه تاکنون عمل کرده‌اید، تا منحرفان و گناهکاران شیرینی عدالت اسلامی را بچشند، و به اسلام و نظام اسلامی روآورند؛ و از روی حقیقت توبه کنند و بازگشت به اسلام و خدای متعال نمایند، که باب رحمتْ گنهکاران را بهتر جذب می‌کند. حتی آن کس که مستحق حدود الهی است، از قتل و دیگر جزاها، باید از عطوفت‌مأموران، تا پای دار و محل مجازات، برخوردار باشند. و شورایعالی قضایی و ستاد پیگیری در بررسی وضع زندانیان تسریع نمایند. و هر کس استحقاق عفو دارد به فوریت معرفی نمایند تا عفو شوند و به زندگی آزاد خود ادامه دهند، و ان‌شاءاللّه‌ عضو فایده بخش و فعال برای میهن خود گردند.

۷ـ از هموطنانی که خارج کشور هستند و می‌توانند برای کشور خود خدمت و به ملت مظلوم خود کمک کنند، چه اطبای محترم و چه متخصصان در رشته‌های مختلف و چه دیگران، تقاضا دارم که قدری به حال ملتی که در طول تاریخ گرفتار رنج و زحمت بوده‌اند و زیر بار ظلم ستمکاران کمرشان خمیده شده است بیندیشند، و ببینند که آیا وجدان بیدار و شرافتمند ایرانی به آنها اجازه می‌دهد که با خیالهای باطل و تبلیغات دروغین رادیوها و مطبوعات خارجی، که همه دشمن میهن و ملت شمایند، و با شایعه‌افکنیهای منافقین و سلطنت‌طلبان، که جز سود خود و امریکا را در نظر ندارند و می‌خواهند کشور را چون رژیم ستمشاهی به دامن امریکا بیفکنند، در خارج وطن خود بنشینند وبه کشورهای دشمن خود و وطنشان و دینشان خدمت کنند و صدای مظلومیت همکیشان و هموطنانشان را بشنوند و بی‌تفاوت باشند و در غم و رنج آنها شرکت نکنند؟ آنچه در خارج از رسانه‌های گروهی می‌شنوید چیزی جز تبلیغات بی‌اساس نیست. بیایید و از نزدیک ببینید که ملت و کشور شما آزادی و استقلال خود را یافته و دست غارتگران را کوتاه کرده و مقدرات خود را خود به دست گرفته است؛ و از وابستگی سیاسی و نظامی و فرهنگی بکلی خارج، و در بعد اقتصادی نیز به سوی خودکفایی پیش می‌روند. بیایید و تحولی را که در تمام قشرها پیدا شده است ببینید. بیایید و خدمتهایی را که در این چند سال به محرومان تاریخ شده است ببینید. و توجه کنید که با همۀ گرفتاری که دولت و ملت به آن مبتلا بود، همچون نفسِ انقلاب و پیامدهای آن، و جنگ افروخته شده از جانب قدرتهای بزرگ و کوچک، و شرارتها و خیانت‌های گروه‌ها و گروهک‌های داخلی، و فشارهای کمرشکن از قبیل محاصرۀ اقتصادی و تحریم‌ها، و تبلیغات رسانه‌های گروهی جهان، و هجوم آوارگان جنگ و تبعیدهای حزب بعث و آوارگان افغانی، توانستند این کشور را از انحراف به چپ و راست نجات دهند. بنابراین، شما هم بیایید و به میهن خود خدمت کنید و دین خود را به کشور خود ادا کنید. اگر به اسلام معتقد هستید، ببینید مظاهر اسلام امروز چیست و در رژیم پهلوی چه بود. اگر ملی هستید، ببینید که امروز ایران در جهان به عنوان تنها کشوری که در مقابل امریکا و شوروی ایستاده است دارای چه قدرتی است و دارای چه شهرتی است. و به همین دلیل است که تمام همّ دولت‌ها و قدرتها و رسانه‌ها برای جلوگیری از این شهرت و نفوذ است. بیایید و ببینید که ایران در چه وضعی است. در حالی که در رژیم سابق که شاهش در ردیف نوکرهای امریکا و ملتش را آن طور وابسته کرده بودند که در چنگال امریکا بود، چه بدبختی و ذلتی گریبانگیر همه بود. البته روی سخن با آنان نیست که خوردند و دزدیدند و بردند و هم اکنون هم در لجن‌زار شهوات و فسادها دست و پا می‌زنند؛ بلکه روی سخن با اشخاص شریفی است که وجدان انسانی خود را از دست نداده‌اند.