عملیات قدس 3،در تاریخ 19 تیرماه1361، در دو محور با فرماندهی لشکر 19 فجر سپاه پاسداران طرح ریزی و با پشتیبانی نیروی زمینی ارتش انجام شد. مهم ترین نکته در این عملیات، غافل‌گیر کردن دشمن بود. با اینکه نیروهای خودی همواره تلاش زیادی برای جلوگیری از هوشیاری دشمن انجام می‌‌دادند، اما تحرک نیروهای دشمن به قدری زیاد بود که به نظر می‌رسید آمادگی آن ها بالا بوده و امکان غافلگیری وجود ندارد. البته بعد ها مشخص شد که جابجایی نیروهای دشمن به دلیل ضعف روحیه و خستگی بالای آنان بوده است چراکه، زمانی که نیروهای ایرانی به مناطق دشمن حمله کردند، در خواب به سر می‌بردند که این مهم، نشان از غفلت دشمن داشت.
با برنامه‌های صورت گرفته، قرار شد حمله در آغاز، به قرارگاه دشمن و از سمت پشت جبهه دشمن صورت گیرد تا خط ضعیف شده و در اولین فرصت کابل های برق و سیم های مخابراتی دشمن قطع شود تا ارتباط نیروهای پشتیبانی با نیروهای حاضر در خط مختل شود.
موقعیت منطقه عملیات قدس 3
منطقه عملیاتی قدس 3، در بین افراد محلی به فره سیاه، و در بین دشمنان به ارتفاعات عین منصور مشهور بود. این منطقه در محور عمومی دهلران-طیب در غرب رودخانه میمه قرار گرفته بود. همینطور، در شرق رودخانه ای که به منطقه بیات معروف بود، ارتفاعاتی از جمله ارتفاعات 208 وجود داشت که به حاشیه غربی میمه مشرف بود.
بعد ازعقب نشینی سراسری عراق هنگام فتح خرمشهر، نیروهای دشمن قسمتی از ارتفاعات ذکر شده را که در خط مرزی دو کشور قرار داشت، بخاطر وضعیت حساس آن ها، همچنان حفظ کرده و خط اول خود را دقیقا جلوی شیار مالحه، بر روی ارتفاع 194 قرار داد. با مستقر شدن روی ارتفاع یادشده، که طول آن به یک کیلومتر می‌رسید، دید کافی بر خط خودی و منطقه عمومی دهلران میسر شد. در این منطقه، یک جاده خاکی از جاده آسفالت مهران-دهلران، به طرف ارتفاع 216، رفته و بعد از گذشت از خط خودی، از سمت غرب شهرک طیب به داخل خاک عراق ادامه پیدا می‌کرد و به فاصله حدود 2 کیلومتر پس از ارتفاع 216، از پشت پاسگاه ها و قرارگاه های دشمن که جلوی مالحه را تشکیل می‌داد هم می‌گذشت.
در سمت راست جاده اصلی، در موازات خط دشمن، سه جاده فرعی شمالی-جنوبی قرارداشت که از راه این جاده ها، پشتیبانی دشمن، به خط جلو مالحه و ارتفاع 194، متصل و تجهیزات و تدارکات دشمن، از این راه فرستاده می‌شد.
باتوجه به آرایش نظامی دشمن، سمت چپ شیار مالحه خالی از نیرو بود که این نقطه به نوعی ضعف ریشه ای دشمن و نقطه قوت نیروهای خودی به حساب می‌آمد.
موانع به کار برده دشمن در این عملیات:
- 2 ردیف مین والمر
- 10 ردیف سیم خاردار حلقوی
- 16 ردیف سیم خاردار در اطراف سنگر های دشمن
- 3 میدان مین انفجاری و منور، 24 رده سیم خاردار رشته ای اطراف پایگاه های دشمن
اهداف عملیات
- تصرف تپه 194
- نفوذ و ضربه به تجهیزات و نیروهای دشمن
ابتدا قرار بر این بود که پس از تصرف منطقه موردنظر، پاکسازی و تامین صورت بگیرد اما بنا به دلایل موجود، این عملیات به عملیات نفوذی تغییر پیدا کرد.
شرح عملیات
نیروهای ایرانی با نزدیک شدن به زمان شروع حمله، حرکت خود را به سمت دشمن آغاز کردند. سرعت عمل نیروها به طرز شگفت آوری بالا بود به قدری که برخی از آنها موفق شده بودند تا خود را به نیروهای دشمن رسانده و آمادگی لازم را برای اجرای عملیات کسب کنند.
این عملیات پس از اعلام آمادگی همه رزمندگان از محور های تعیین شده در ساعت 2:45 نوزدهم تیرماه 1361 با رمز مبارک یا امام جعفر صادق (ع) با حمله به دشمن آغاز شد.
حرکت نیروها با موفقیت بسیاری همراه بود که بعد از اعلام رمز عملیات، در همان دقایق اول نزدیک به 70تن از نیروهای دشمن به اسارت رزمندگان اسلام در آمدند. با توجه به اینکه نوع عملیات نفوذی بود، نیروها تا جایی که ممکن بود از به غنیمت گرفتن اقلام دست و پا گیری که انتقال آنها به عقب مشکل بود، دوری کرده و بیشتر سعی می‌کردند امکانات دشمن را منهدم کنند و به آتش بکشند. بعد از اجرای موفقیت آمیز عملیات و با نزدیک شدن طلوع فجر و روشن شدن هوا نیز، به نیرو ها دستور عقب نشینی داده شد.
با عملکرد هوشیارانه نیروهای ایرانی مبنی بر قطع کردن سیم های مخابراتی دشمن، ضربه شدیدی به نیروهای عراقی وارد آمد. چراکه از اهداف و روند عملیات آگاه نبود.
دشمن که تصور می‌کرد نیروهای ایرانی همچنان بر روی ارتفاعات 194 و قرارگاه های منطقه مستقر هستند، برای اینکه حضورش در منطقه را ثابت کند، با استفاده از نیروهای زرهی و تعدادی بالگرد، چندین پاتک متوالی ترتیب داد اما با عقب نشینی به موقع رزمندگان اسلام، آسیب زیادی به آنان وارد نشد. و دشمن به دلیل آماده نبودن در این عملیات، تلفات بسیاری را متحمل شد و امکان تعویض نیرو برایش فراهم نگشت.
نتایج عملیات قدس 3
- پاکسازی منطقه ای به وسعت 20 تا 30 کیلومتر مربع
- کشته و زخمی شدن بیش از 700 تن از نیروهای دشمن
- منهدم شدن ده ها انبار مهمات
- انهدام شش قبضه تفنگ 106 میلی متری، یک قبضه توپ پدافند هوایی، تعداد زیادی خودرو سبک و سنگین (شامل ایفا و جیپ)
- انهدام پمپ بنزین قرارگاه دشمن
- انهدام 100درصد از گردان یکم و 60درصد از گردان دوم از تیپ 805 پیاده ارتش عراق
- قطع ارتباط دشمن
- ازبین بردن مقرهای فرماندهی
- اجرای آتش پشتیبانی ایران، توسط نیروی زمینی ارتش
در عملیات قدس 3، علاوه بر ضعف دشمن در آرایش نظامی، تقسیمات جناح و نا آشنا بودن آن ها با منطقه، نوآوری و ابداع نیروهای خودی در دور زدن دشمن، نزدیک شدن به دشمن با حفظ غافلگیری نیز از ویژگی های مهم این عملیات بشمار می‌آید.
از جمله شهیدان شاخص این عملیات می‌توان به شهید ولی نوری اشاره کرد که هنگام شهادت در تاریخ بیستم تیرماه 1364، 34 ساله بود. این شهید بزرگوار فرماندهی گردان های مختلف در عملیات رمضان، عملیات محرم، شکست حصر آبادان و… را به عده داشت و سرانجام پس از رشادت های بسیار، در عملیات قدس3 به فیض عظیم شهادت نائل آمد.
