سقوط شلمچه؛ و برتری قدرت رژیم بعث
چرا نیروهای ایرانی با وجود آگاهی‌های لازم از تهاجم عراق به شلمچه نتوانستند شلمچه را حفظ کنند؟ در ادامه به چرایی سقوط شلمچه و برتری ارتش عراق در این عملیات می‌پردازیم.
به گزارش گلف از آنجا که فرایند سقوط فاو با‌توجه به تاثیر تعیین‌کننده آن بر توازن به سود عراق بسیار مهم بود، در وضعیت جدید پس از این رویداد قابلیت تدافعی ایران برای تمرکز قوا به منظور مقابله با حمله‌های عراق از یک سو و توانایی عراق برای حفظ ابتکار عمل و تداوم تهاجم به دیگر مناطق تصرف شده از سوی دیگر نقش چشم‌گیری در تغییر روند تحولات آینده جنگ داشت.
بر پایه همین ملاحظه‌ها، مقام‌های ایران پس از حادثه سقوط فاو بی درنگ بررسی‌هایی انجام دادند و با توجه به احتمال حمله ارتش عراق به منطقه شلمچه یا جزایر مجنون پیشنهاد عقب‌نشینی را مطرح کردند، با این استدلال که چون در فاو به دلیل حضور نیروها در شمال‌غرب نتوانسته‌اند از آن دفاع کنند، پس این بار باید نیروها را در منطقه شلمچه متمرکز کنند. با این حال، چون هنوز باور عمیقی به واقعیت‌های جدید در ذهن برخی مقام‌های ایرانی به وجود نیامده بود، تصمیم‌گیری لازم در این زمینه انجام نشد، اما افزون بر اقدام‌های مهندسی در جزایر مجنون، ترمیم و تقویت خطوط دفاعی در منطقه شلمچه هم مدنظر قرار گرفت.
هشت ساعت تهاجم گسترده شیمیایی
در مقابل، عراق پس از حمله به فاو، در زمانی کمتر از ۴۸ ساعت، روند نقل و انتقال از منطقه فاو را با هدف آماده شدن برای عملیات بعدی آغاز کرد و سرانجام ۳۸ روز پس از حمله فاو در ساعت ۸ صبح روز ۴ خرداد ۱۳۶۷ به منطقه شلمچه حمله کرد. این بار هم از چند روز پیش از آغاز تهاجم، نیروهای دشمن، فعالیت‌های خود را در این منطقه آشکارا افزایش دادند و همزمان، در منطقه ام الرصاص به جمع آوری موانع شامل خورشیدی‌ها و سیم‌های خاردار در حاشیه ساحل اروند اقدام کردند و یگان ترابری لشکر گارد ریاست جمهوری عراق هم نفرات ،تجهیزات سلاح‌های ضدهوایی و مهمات را از مناطق هور، فاو و جبهه غرب به منطقه شرق بصره انتقال دادند.
با توجه به گزارش‌های شنود رادیویی، نیروهای بعث از اول خرداد ۱۳۶۷ (چند روز پیش از شروع عملیات) فرکانس بیسیم‌های خود را در منطقه آزمایش می‌کردند.
عراق این عملیات را با گردآوردن قوایی از سه سپاه سوم، هفتم و گارد ریاست جمهوری‌اش آغاز کرد. که نیروهای سپاه گارد ریاست جمهوری از محور کانال پرورش ماهی (محور شمالی)، سپاه دوم از محور جاده شلمچه (محور میانی) و سپاه هفتم از محور جزیره ام الطویل (محور جنوبی) با پشتیبانی یگان‌های توپخانه، زرهی و هوایی وارد عمل شدند.
طبق تحلیل سردار محسن رضایی فرمانده کل سپاه در حالی که نیروهای خودی از زمان و مکان تهاجم دشمن آگاه بودند، اما شلمچه و دیگر مناطقی که ایران در عملیات کربلای5 به دست آورده بود، ظرف مدت هشت ساعت سقوط کرد.
در سقوط شلمچه غافلگیری در کار نبود
در سقوط شلمچه برعکس حملۀ فاو، غافلگیری در کار نبود و به ظاهر آماده تر بودند، و نیروهای خودی آگاهی‌های لازم از زمان شروع عملیات عراقی‌ها را داشتند و رزمندگان تمام خطوط دفاعی را تقویت کرده بودند، گرچه نیروی احتیاط کمی در اختیار داشتیم اما در واقع اراده لازم برای مقابله با دشمن و حفظ شلمچه وجود نداشت. سرانجام رژیم بعث در 4 خرداد سال 67 شلمچه را پس از 8 ساعت عملیات شیمیایی و تهاجم گسترده از رزمندگان اسلام بازپس گرفت.
سقوط شلمچه نشان داد که عراق به دلیل تغییر تاکتیک تهاجمی و سرعت عمل ارتش‌اش با اینکه غافلگیری انجام نشد، با پشتیبانی دیگر همدست‌انش به شدت قوی شده است و برتری پیدا کرده است. در این حمله بیش از ۷۰ درصد توان دشمن در جنوب متمرکز شده بود و پیشاپیش پیش بینی شده بود که اگر عراق در موضع تهاجم قرار گیرد، نیروهای خودی در موضع پدافندی نمی توانند تهاجم‌های دشمن را مهار کنند.
در کتاب تئوری عملیات و جنگ، درباره دشواری‌های حفظ ابتکار عمل و مقابله با عمده قوای دشمن، آمده است:
حفظ ابتكار نظامی بسیار سخت تر از به دستگیری آن است. همه نویسندگان نظامی با این گفته مولتکه موافقند که یک اشتباه در تمرکز اصلی ارتش به سختی میتواند در طی جریان کامل نبرد اصلاح شود و آنکه هیچ طرح عملیاتی در برخورد اولیه با عمده نیروهای اصلی دشمن پابرجا نمی‌ماند. فرسایش نیروها شانس توانایی حفظ ابتکار را تضعیف میکند.
انتهای پیام/