دهلاویه نام روستایی کوچک در دشت آزادگان است که در شمال غربی سوسنگرد قرار گرفته است. این روستا در روزهای اول جنگ مورد تهاجم رژیم بعث قرار گرفت. مدافعان دهلاویه ۱۰ روز سرسختانه در برابر دشمن مقاومت کردند تا این که در ۲۴ آبان ۱۳۵۹ توان مقاومت برایشان نماند و دشمن با اشغال دهلاویه خود را به سوسنگرد رساند.

در ۲۶ خردادماه ۱۳۶۰نیروهای شهید چمران طی عملیاتی دهلاویه را آزاد کردند لیکن دشمن دوباره این روستا را اشغال کرد. در این عملیات ایرج رستمی فرمانده نیروهای خودی به شهادت رسید. هنگامی که دکتر مصطفی چمران برای معرفی فرمانده جدید عازم دهلاویه شده بود، در این منطقه بر اثر اصابت گلوله خمپاره به شدت مجروح شد و هنگام انتقال به بیمارستان به شهادت رسید.

دشمن بعد از این عملیات با وجود در اختیار داشتن دهلاویه آن را تخلیه کرد و در غرب آن مستقر شد. به این ترتیب روستای دهلاویه از دشمن خالی شد در حالی که در تصرف خودی نیز قرار نداشت. این منطقه در 27 شهریور سال 60 و در عملیات «شهید آیت‌الله‌مدنی» آزاد شد و غرب دهلایه تا زمان عملیات طریق‌القدس خط‌ مقدم نیروهای رزمنده بود. یادمان شهید‌چمران در سال 74 در 400 متری غرب روستای دهلاویه ساخته شد.در یادمان دهلاویه موزه ای است که زندگی شهید چمران را در بخش های مختلف به تصویر کشیده است آثارمدارک تحصیلی و سندهایی از برنامه ها و کارهای مختلفی که انجام داده است .

ابتدای ورود در یادمان شهدای دشت آزادگان کارنامه های شهید چمران از سال اول ابتدایی تا مدرک دکتری پلاسما دیده می شود. بالاترین مسئولیت کاری اش را شهید چمران به عنوان وزیر دفاع با دست خط امام خمینی (ره) دریافت کرده است. همچنین در بخشی با عنوان کردستان خدمات شهید چمران به عنوان وزیر جنگ به پاوه و کردستان رفته تا مناطق تحت اشغال را از دست منافقین آزاد کند و به این موفقیت نیز دست پیدا می‌کند، در اول این غرفه ضریحی نصب شده که مکان به شهادت رسیدن چمران و یارانش است.

در قسمت میانی این موزه ، نقاشی‌های چمران به نمایش در آمده که یکی از این تصاویر شمعی را نشان می دهد که باعث شد غاده جابر به عنوان دختر یکی از ثروتمند ترین افراد لبنان عاشق مصطفی چمران شود وبا وی ازدواج کند. شهید چمران درپای این تابلو به زبان عربی نوشته است: «من نمی‌توانم حق مسلمانان جهان را ادا کنم؛ اما حتی اگر به اندازه یک شمع نور داشته باشم کافی است.»