یادمان دهلران

شهرستان مرزی دهلران در مسیر جاده مهران-اندیمشک قرار گرفته است. این شهر با داشتن 220 کیلومتر مرز مشترک با عراق در طول جنگ ایران و عراق بارها مورد هجوم رژیم بعثی قرار گرفت و 4 بار توسط آن‌ها محاصره شد، اما در زمان کوتاهی توسط رزمندگان اسلام بازپس گرفته شد.
این شهر به علت موقعیت جغرافیایی، راه ورود نیروهای دشمن برای اشغال خوزستان محسوب می‌شود، به همین جهت صدام در شهریور 1359 با قوی کردن نیروهای ضد انقلاب در مرز ایلام، تمام تلاش خود را برای ضعیف کردن جمهوری اسلامی در این منطقه انجام داد و اولین حمله خود را توسط سپاه سوم ارتش عراق به دهلران آغاز کرد.
در شرایطی که مردم این شهرستان مدتها بود که متوجه نفوذ عراق و ضد انقلاب در شهر شده بودند اما از دیدن هواپیماهای جنگی تعجب کرده بودند، یا شاید هم هنوز نمی‌خواستند بپذیرند! تا جایی که با هواپیماهایی که برای بمباران به آسمان کشور وارد شده بودند دست تکان می‌دادند، وقتی نیروگاه برق را بمباران کردند و چند راکت و بمب را در شهر منفجر کردند تازه باورشان شد که جنگ شده.
پس از اشغال مهران، دسترسی به جاده دهلران-ایلام قطع و عراقی ها برای اشغال جاده دهلران-اندیمشک از سمت فکه-شرهانی-موسیان حمله را آغاز کردند و توانستند مسیر ایلام به خوزستان را در دست بگیرند. نیروهای صدام قصد داشتند با اشغال موسیان و دهلران، وارد خوزستان شده و شهرهای دزفول، اندیمشک و شوش را تصرف کنند.
رژیم بعثی تمامی ترفندها از جمله حمله شیمیایی در عملیات محرم، مواد منفجره، مین و موانع ایذایی را برای دستیابی به این شهر استفاده کردند. آن‌ها با قطع کردن راه غرب به شرق دهلران مردم شهر را به محاصره درآوردند، و اهالی شهر موفق شدند پس از 18 روز مقابله با دشمن، اجازه تعرض به کودکان و زنان خود را به آن‌ها ندادند.
21 تیرماه 1367، ارتش عراق با حملات هوایی، 45 نفر از ساکنان شهر را شهید و 60 تن را مجروح کردند و سخت‌ترین روز را در تاریخ دفاع مقدس رقم زدند، اما مردان بزرگی چون شهید عبدالصالح امینیان و شهید هدایت صحرایی با فداکاری و دلاوری‌هایشان توانستند قسمت‌های اشغال شده را از دست آن‌ها آزاد و نام خود را برای همیشه در تاریخ دهلران به ثبت برسانند.
در قسمت شرقی ورودی دهلران، همزمان با تاسوعای حسینی سال 1381، پنج شهید گمنام عملیات محرم به خاک سپرده شدند.