از جمله جنجالی ترین و پرحاشیه ترین فیلمها باشو غریبه کوچک» بود که زمان تولید تا نمایش اش در سال ١٣٦٧ بیش از دو سال فاصله افتاد این فیلم بنا به شرایط زمانی که در نیمه دوم جنگ ایران وعراق ساخته شد، به شدت تلخ و ناروا بود پسرک حدود دوازده ساله «باشو» در حالی که خانه و در زیر آتش گلوله های بعثی ها در زمان اشغال خرمشهر نابود و مادرش را در میان آتش میبیند مخفیانه سوار کامیونی میشود و به روستایی در شمال کشور می آید…
“باشو غریبه کوچک” محصول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ١٣٦٧ به کارگردانی و نویسندگی بهرام بیضایی است. از بازیگران معروف این اثرسینمایی، پرویز پورحسینی، عدنان عفراویان، اکبر دودکار، فرخ لقاهوشمند، رضا هوشمند، ذبیح الله سلیمانی، سوسن تسلیمی، محترم خوشرو، اعظم رهبر و… است.
این فیلم سینمایی برنده‌ی جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره آدانا ترکیه 1991 و برنده جایزه اول جشنواره فیلم و هنر فرانسه 1991 شد.
مهگان فرهنگ در سایت تحلیلی خبری سینما سیما درباره این فیلم نوشته؛ به جرات می توان گفت اولین فیلمی است که در ایران به کودکان و جنگ اشاره نزدیک و ملموس می کند و تمامی مسایل آسیب جنگ بر پیکر خانواده ها و کودکان را نشان می دهد. باشو کودکی است سیاه چرده که از سرزمین خودش (جنوب ایران) دور می شود (آواره می شود) که در زمان جنگ با اصطلاحی به نام «جنگ زدگان» برای آنها در ایران روبرو بودیم. خانواده «نایی جان»، نمادی از خانواده هایی هستند که پدر خانواده به جنگ رفته و خبری از آن ها نیست و یا دیر به دیر خبری می آید. این زبان جهانی فیلم است و در همه ی کشور هایی که جنگ را تجربه کرده اند این بیان وجود دارد. زنان، مادران و کودکانی که چشم انتظار همسران، پسران و پدرانشان هستند. به همین دلیل است که باشو هم می تواند به راحتی در سرزمین های دیگر دیده شود و تاثیر خود را بگذارد. زبانی که برای همه آنهایی که سینمای جنگ را می شناسند یا در سرزمینشان جنگ داشته اند آشناست.
این فیلم شاید از نظر بسیاری یکی از کارهای خوب بهرام بیضایی باشد، اما در نظر گرفتن یک نکته ضروری است، با تمامی تلاش هایی که بهرام بیضایی برای فرهنگ، هنر، تئأتر و سینمای ایران انجام داده است اما باید گفت این کار او بسیار با بقیه فرق دارد چون به کودکان ایران در جنگ سهم و اعتبار بخشیده؛ اگر چه در فیلم های دیگری چون «بازی بزرگان» و خیلی فیلم های دیگر هم می توان شاهد آثاری در این زمینه بود اما نگاه بیضایی نگاهی جهانی و با دقت و بیانی ایرانی است.
باشو جنوب ایران را به شمال وصل می کند. باشو از دل خاک و سختی و انفجار به میان مزارع سر سبز و فضایی مثل بهشت می رود.
