عملیات قادر
عملیات سه مرحلهای قادر با رمز مبارک «یا صاحب الزمان(عج)» در بازهی زمانی دوماهه با همکاری نیروهای ارتش و سپاه پاسداران در ساعت 2 بامداد بیست و سوم تیر ماه سال 1364 در بازهی زمانی دوماهه به فرماندهی امیر سپهبد شهید علی صیادشیرازی، در شمالغربی شهر سیدکان استان اربیل عراق آغاز گردید.
آرمان های عملیات
• تصرف تنگه نظامی و استراتژیکی حسنعلیبیک، ارتفاعات حساس و مهم منطقه
• نزديكی به راههاي اصلي و خطوط مواصلاتي عراقیها
• ناتوان سازی روحیه نیروهای بعثی و در مقابل، استوارسازی روحیه نیروهای خودی
• سلب نمودن زمان از دشمن برای تحکیم سازمان رزم خودی
• دستیابی به ابتکار عمل در صحنه نبرد
• یافتن فرصت برای انتخاب و آمادهسازی منطقهی عملیاتی اصلی
موقعیت منطقه عملیاتی
منطقه سیدکان در انتهای شمالشرقی عراق و با ایران و ترکیه همجوار میباشد، به غیر از نواحی غربی شهر سیدکان، دیگر نقاط این ناحیه از نقاط سردسیر و برفگیر کشور عراق محسوب میشوند، از این رو امکان سکونت در این منطقه فقط در شهرهای سیدکان، دیانا و حوالی آنها میسر است. از ارتفاعات بلند این منطقه میتوان به بوره بوک، کارگزین، گلازرده، گوشینه، حسنبیک، لولان، حصاردوست و… اشاره کرد که به خاطر جایگاه ویژهاش برای اجرای مانور های نابسامان، توجه مخالفان حکومت مرکزی عراق را جلب مینمود؛ چرا که توسط این ارتفاعات میشود از چند مسیر وارد خاک کشور عراق شد و پیشروی نمود. از این رو فرماندهی عراق برای غالب شدن بر دشمنان خود و کنترل بیشتر بر منطقه، روستاهای این منطقه را ویران نمودهبود. از رودخانههای این منطقه میتوان رودخانههای «بالک و سیدکان» را به شمار آورد. روخانه بالک از بهم پیوستن چند رودخانه که از ارتفاعات مرزی نشأت میگیرند تشکیل میشود، این رودخانه بزرگترین رودخانهی این منطقه میباشد. رودخانه سیدکان نیز از ارتفاعات شمالشرقی سیدکان سرچشمه گرفته و به رودخانهی «زاب کبیر» میریزد.
شهر دیانا نیز در بردارندهی اغلب امکانات، تجهیزات و تأسیسات نظامی دشمن نظیر پادگان، انبار مهمات، باند هلیکوپتر و … میباشد.
استعداد دشمن
نیروهای بعثی در قالب حدود یک تیپ تحتامر سپاه یکم قرار داشتند که در شهر سیدکان مستقر بودند. در ناحیه شرق این شهر و بالای ارتفاعات سرهاجری یگانهای منظم جاش و نیروهای ضدانقلاب اسلامی مستقر بودند. همینطور دشمن یک گردان نیرو بر روی بلندترین ارتفاع منطقه، یعنی ارتفاع حسنبیگ مستقر کرده و چندین پایگاه در راستای جاده سیدکان به سمت شهر دیانا تأسیس نموده بود. ارتش عراق با گرفتن اطلاعات از بارزانیها توسط نیروهای جاش از احتمال رویدادن عملیات باخبر شد، از این رو، علاوه بر لشکر 23، لشکر 33 را وارد منطقه نمود و در اغلب نقاط، نیروهای منظم را به جای نیروهای جاش مستقر کرد.
تشریح عملیات قادر
عملیات قادر در تاریخ 23/04/1364 طی سه مرحله اصلی و یک مرحله پدافندی توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروهایی از سپاه پاسداران آغاز شد. مهمترین هدف از این عملیات، آزادسازی ارتفاعات منطقه در غرب شهر سیدکان استان اربیل عراق بود. دلیل انتخاب منطقه سیدکان برای انجام این عملیات، به خاطر این بود که این شهر سالهای زیادی مرکز فعالیتهای یگانهای بارزانی بود که با رژیم بعثی موافق نبودند. از این رو، ساعت 2 بامداد، عاملین این عملیات از خطوط دفاعی دشمن گذشتند و از غرب شهر اشنویه (در خاک ایران) به سمت ارتفاعات منطقه کلاشین، مقرر در استان اربیل عراق، پیشروی کردند. هریک از مراحل سهگانهی این عملیات، با اهدافی همراه بود اما عواملی نظیر پاتکهای سنگین و شدید دشمن، منجر شد تا عملیات قادر در مورخهی 18 شهریور سال 1364 موفقیت کامل کسب ننماید.
مرحله اول (قادر1) : این مرحله از عملیات ، در 23 تیر سال 1364 آغاز شد. مجاهدین ایرانی در این مرحله با اجرای یک عملیات در عمق سی کیلومتری مناطق کوهستانی عراق، از طریق منطقهی کلاشین مقرر در خط مرزی اشنویه، ارتش عراق را شگفتزده نمودند، عدهای از آنها را به اسارت گرفتند و شماری از ادوات و تجهیزات جنگیشان را انهدام نمودند. در ادامه، هرچند که نیروهای خودی ارتفاع سرپله و بخشی از ارتفاع گوشبند را تسخیر کرده بودند اما فشار زیاد نیروهای بعثی منجر به عقبنشینی رزمندگان خودی از ارتفاع گوشبند شد؛ ولیکن رزمندگان خودی نیز در ارتفاع حصاردست در حالت دفاعی و آمادهباش ساکن شدند.
مرحله دوم(قادر2) : نیروهای تیپ قدس در تاریخ 6 مرداد 1364 وارد ارتفاعات سرخیات و سرسگر شدند. دومین روز از این مرحله، در ساعات ابتدایی عملیات، رزمندگان ایرانی تعدادی از سنگرهای عراقیها را پاکسازی نمودند؛ طی این مرحله از عملیات ارتفاعات سرهویزه ، سرپله و اشنویه تصرف شدند اما ارتش عراق در تاریخ 17 شهریور 1364 پاتک سنگینی در محور سرخیات بهکار بست و پس از ساعتها درگیری، این محور را تسخیر نمود که منجر به عقبنشینی نیروهای خودی گردید.
مرحله سوم (قادر3) : این مرحله از عملیات در محور ارتفاعات بوره بورک واقع در شمالی ترین ناحیه مرزی ایران و عراق آغاز گردید که لشکر 8 نجف اشرف سپاه پاسداران، تیپ هوابرد، لشکر 23 نوهد، تیپ ویژه شهدا و تیپ 1 لشکر 77 در آن حضور بهم رسانیدند، به خاک عراق نفوذ کرده و بیشتر از 45 کیلومتر از این کشور را تصرف نمودند، اما در روز بعد پیرو پاتکهای شدید ارتش عراق، مدافعین ایرانی بالاجبار عقبنشینی کردند؛ در آخر در روز 21 شهریور سال 1364، عملیات قادر3 بدون کسب نتیجه مطلوبی پایان یافت.
مرحله پدافندی: پس از انجام این مراحل، عاملین عملیات قادر از مرحله آفندی به مرحله پدافندی ورود نمودند که در آخر، 22 آبان ماه همان سال به پایان رسید.
دستاوردها
• تصرف ارتفاعات حصاروست، بربزینروست، کارگزین، لولان، گردشوان و باشکین تا عمق ۳۵ کیلومتری خاک عراق
• انهدام 3 گردان پیاده کماندویی از سپاه پنجم ارتش عراق
• به اسارت گرفتن 30 نفر از نیروهای عراقی
• کشته و مجروحیت بالای 1200 تن از مهاجمین بعثی
• دستیابی به شماری از پایگاههای دشمن
• سرنگونی ۶ فروند هواپیمای جنگنده نیروی هوایی عراق و ۳ فروند هلیکوپتر ارتش عراق
• انهدام ۲۲ دستگاه تانک، ۲۷۴ دستگاه خودروی سبک و سنگین و ۲۵ عراده توپ
• آزادسازی بلندیهای سرسپندار، کلازرده و بربرزیندوست
تلفات ایران
• نائل آمدن سرهنگ شهید حسن آبشناسان به مقام والای شهادت؛ فرمانده تیپ 23 نوهد از نیروی زمینی ارتش
• شهادت 178 تن از رزمندگان داخلی
• مجروحیت 428 تن از مدافعین ایرانی
• مفقودالاثر گشتن 69 تن از نیروهای ایرانی