حمله به قلب سپاه دشمن
آغاز مرحله جدید جنگ، درسال‌هفتم در غرب‌کشور با عملیات کربلای10 و فتح 5، گرچه به‌منزلۀ سرآغاز تحقق استراتژی جدید ایران بود، لیکن دو عملیات یاد شده از آبان ماه سال 1366 به‌دنبال کاهش درگیری‌های خلیج‌فارس و فعال‌شدن مجدد جبهۀ زمینی انجام شد چراکه در آغاز سال هشتم جنگ درگیری‌های ایران و آمریکا در خلیج‌فارس با حملات آمریکا به سکوهای نفتی ایران به اوج خود رسیده بود، این‌بار برخلاف سال‌های گذشته، عملیات بزرگ سالانه که همه‌ساله در اواخر سال در جبهه جنوب صورت می‌گرفت، در شمال غرب اجرا شد.
از جملۀ این عملیات‌های بزرگ، عملیات والفجر10 و عملیات بیت‌المقدس 3 بود که طی آن مواضع و شهرهای بسیاری تصرف گردید. تصرف ارتفاع گرده‌رش در عملیات نصر 8، امکان عبور از رودخانۀ قلعه‌چولان، ورود به غرب آن و گسترش به سمت شمال غربی و جنوب منطقه را فراهم‌کرده، ضمن اینکه با عملیات نصر 4 و تصرف شهر ماووت نیز، امکان اجرای عملیات در جناح چپ منطقه‌شامل، شرق رودخانه قلعه‌چولان فراهم شد. مجموع موفقیت‌های حاصله در سلسله عملیات پیشین در منطقه شمال غرب سبب گردید تا شرایط لازم برای اجرای عملیات بزرگ در شمال سلیمانیه فراهم شود. در این عملیات بار دیگر رزمندگان با غرش سلاح‌های سنگین و آتشین، به قلب سپاه دشمن حمله کردند و با آغاز عملیات بیت‌المقدس 2 ضربۀ سنگینی بر پیکر رژیم بعثی وارد آوردند که در ادامه بیشتر به آن می‌پردازیم.
موقعیت اجتماعی عملیات
از نظر موقعیت اجتماعی، به طور کلی این منطقه در سمت شمال، کوهستانی و در جنوب، شبه کوهستانی است. منطقه عمومی عملیات بیت‌المقدس 2 در شمال استان سلیمانیه عراق واقع است. این منطقه عملیاتی، از شمال به ارتفاعات گرده‌رش و دیولان، از جنوب به ارتفاعات الاغلو، دولبشک و باش قلعه و از شرق به ارتفاعات آمدین و گلان، و از غرب، به ارتفاعات گوجار منتهی می‌شود. رودخانه قلعه چولان زمین منطقه را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرده‌است و از شمال تا جنوبِ منطقه عملیاتی امتداد دارد. عقبه، نزدیک منطقۀ شهر بانه می باشد که منطقه عملیاتی را با جاده کارگر-بانه به شهر بانه متصل می‌کند. سلیمانیه در شمال عراق در مدار 37 درجه، هم عرض با خط غربی-شرقی شهرهای قزوین بانه زنجان و مشهد قرار دارد. این منطقه در قسمت کوهستانی منطقه معتدل شمالی واقع شده‌است. مساحت کل این منطقه 11995 کیلومتر مربع‌است.
اهداف عملیات بیت‌المقدس 2
از عمده اهداف این عملیات می‌توان به تصرف جاپا برای نزدیکی به شهر سلیمانیه، سد دوکان و شهر قلعه دیزه اشاره کرد؛ همچنین آزادسازی ارتفاعات غرب شهر ماووت عراق و گسترش وضعیت خودی در شمال شرق سلیمانیه، با تصرف قامیش و مشرف شدن و تسلط بر ارتفاعات مقابل شهر ماووت از دیگر اهداف این عملیات به شمار می‌رفت چراکه دشمن آن ارتفاعات را در دست داشت و از آنجا می‌توانست مناطق اطراف شهر ماووت را زیر اتش بگیرد اما با اشغال ارتفاعات و بلندی‌های اطراف شهر ماووت،جا پایی به دست آمد که موجب شد با استفاده از موقعیت، عملیات دیگری نیز انجام دهند.
شرح عملیات
به دنبال نیاز و ضرورت تداوم عملیات در محور ماووت، عملیات بیت‌المقدس2 با رمز یا زهرا(س) در تاریخ 25 دی‌ماه سال 1366 در جبهه شمالی- منطقه عمومی ماووت در سخت‌ترین وضعیت جوی و در میان برف و سرما برنامه‌ریزی شد، در چنین موقعیتی، یگان ها علاوه بر مشکلاتی که برای استقرار داشتند، به هنگام پیشروی و رسیدن به موانع دشمن نیز با دشواری های بسیار مواجه بودند چراکه دلاور مردان جمهوری اسلامی مسیر های طولانی را در میان برف و کوهستان طی میکردند و تراکم برف در برخی محور ها سبب گردیده بود تا نیرو ها علاوه‌بر دشمن،به نوعی با طبیعت و سرمای کشنده منطقه نیز مبارزه کنند. نیروها بعضا مسیرهای طولانی را به مدت 6-8 ساعت طی میکردند. بخشی از مشکلات ناشی از اوضاع جوی و زمین موجب تاخیر در جابجایی سریع نیروها می‌شد، طوری که پس از گذشت 48 ساعت، نیروها می‌بایست به دلیل خستگی، خیس و آلوده بودن لباس ها و بیماری تعویض می‌شدند. فرمانده یکی از یگان‌های سپاه در این باره گفت: ( در خط سنگر نداریم. زمین خیلی گل و شل است و امکان کار نمیدهد. پر کردن گونی هم به خاطر وضع زمین ممکن نیست. نیروها در اینجا دیگر توانی ندارند. اجرای عملیات در چنین شرایط سخت و دشواری، علاوه بر ملاحظات مختلفی که وجود داشت، اساسا به این امید و انتظار انجام می‌گرفت که مقدمات غافلگیری دشمن را فراهم سازد.)
همچنین این عملیات،توسط نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در سه مرحله طرح‌ریزی و آغاز شد که در آن10 لشکر و5 تیپ خودی در مقابل10 تیپ و 3 گردان دشمن وارد عمل شدند. نیروهای سپاه در عملیات بیت‌المقدس2 متشکل بود از :
لشکر5 نصر، لشکر6 پاسداران، لشکر21 امام رضا(ع)، لشکر155 شهدا، لشکر 10 سید الشهدا( ع)، لشکر31 عاشورا، لشکر 32 انصار الحسین، لشکر 27 حضرت رسول(ص)، لشکر52 قدس، لشکر57 حضرت ابوالفضل(ع) و تیپ‌های 35 امام حسن(ع)، 18 الغدیر، 12 قائم، 48 فتح و تیپ زرهی20 رمضان.
همچنین خلبانان هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی مهندسی رزمی جهاد سازندگی، دلاور مردان سپاه توحید را در این عملیات پشتیبانی میکردند.ابتدا یگان‌های قرارگاه نجف و سپس نیروهای قرارگاه قدس در سه محور ویولان، دشت عمومی هرمدان و ارتفاع قامیش وارد عمل شدند.
قرار بود در مرحله اول ارتفاعات دیولان، دشت هرمدان، یال های ابتدای ارتفاع گوجار و یال های مقابل این ارتفاع، که بر ارتفاع الاغلو و تنگی الاغلو تسلط داشت و نیز ارتفاعات الاغلو، قامیش و دولبشک به همراه تنگه دولبشک – الاغلو تصرف شود و در مرحله دوم پس از تامین اهداف مرحله اول با تصرف ارتفاعات موکبه و قیوان پیشروی به سمت عمق منطقه انجام گیرد. و همچنین در مرحله سوم هدف تصرف ارتفاعات مهم و سوق الجیشی کرکر و رشته کوه ویسی و یال ارتباطی قله اصلی یولان بود. تداوم عملیات در عمق منطقه پس از مرحله اول از جمله تدابیری بود که تحقق آن علاوه بر کسب موفقیت در مرحله اول به عوامل دیگری همچون توان نیرو های خودی و وضعیت دشمن در منطقه بستگی داشت. موقعیت زمینی منطقه و تقسیم آن به دو قسمت شرقی و غربی، به جهت تاثیر رودخانه قلعه چولان، سبب گردید تا اجرای عملیات با دو قرارگاه نجف و قدس پیش‌بینی شود.
نتایج عملیات بیت‌القدس 2
- لشکر 32 انصار در محور ماووت تحت امر قرارگاه قدس برای تصرف یال های انتهایی قامیش وارد عمل شد. اهمیت تصرف، پاکسازی و تامین این منطقه به دلیل فراهم‌سازی امکان عبور یگان های بعدی به سمت ارتفاع آمدین بود. پیچیدگی و استحکامات موجود در منطقه سبب گردید تا ادامه عملیات در این محور به شب بعد موکول شود.
- لشکر 31 عاشورا روی ارتفاع قامیش وارد عمل شد و با استفاده از راه کار لشکر 10 سیدالشهدا(ع) پیشروی کرد، طوری که قبل از روشن شدن هوا، مواضع دشمن در این محور سقوط کرد.
- لشکر 6 پاسداران نیمی از ارتفاع ویولان را تصرف کرد. علت اصلی عدم تصرف کامل این ارتفاع، وجود برف زیاد و مشکل تردد نیروها بود.
- لشکر 5 نصر تیپ 35 امام حسن(ع) و تیپ 18 الغدیر دشت عمومی هرمدان را تا ساعت 9 صبح پاکسازی کردند.
- ارتفاع قامیش در محور لشکر 10 به طور کامل تصرف شد و در قسمت لشکر 31 عاشورا قله اصلی، تصرف نشد و الحاق کامل ایجاد نگردید.
- عراق در این عملیات، 5 تیپ و گردان خود را از دست داد و تعداد کشته و زخمی ها و اسرای دشمن، بالغ بر 5 هزار و 400 نفر بود.
- ده ها دستگاه تانک و نفر بر ،ده ها قبضه خمپاره انداز و ضد هوایی، ده ها دستگاه خودروی نظامی و مهندسی و دو رادار رازیت در این عملیات منهدم شد.
- بیش از 40 ارتفاع ازجمله اورال، کلاله،هرمدان،بین دوراه، شیخ محمد و دیولان و چند روستای منطقه آزادسازی گشت.
مجموعا به رغم مشکلاتی که در تردد نیروها در برف و کوهستان و در مسیر های طولانی وجود داشت، بخش عمده اهداف مورد نظر تامین شد. نیروهای دشمن که در محاصره قرار گرفته بودند، بعضا برای فرار به میان برف ها می‌رفتند که جز مرگ یا اسارت سرانجام دیگری نداشتند. در مجموع، عکس‌العمل جدی و قابل توجهی از دشمن مشاهده نشد و همین امر نشانه غافلگیری دشمن بود. متقابلا با تدبیر فرماندهی قرارگاه نجف برای ورود به تنگه قامیش و پشت سر گذاشتن مواضع دشمن، نیروهای تحت امر این قرارگاه با یک خیز نسبتا بلند وارد تنگه شدند و بدین ترتیب مواضع دشمن در پشت ارتفاع قامیش، از سمت دهکده متزلزل شد. ضمن اینکه نیروهای لشکر 31 عاشورا نیز قبل از ورود نیروهای قرارگاه نجف به داخل تنگه، قله اصلی ارتفاع قامیش را تصرف کردند و در نتیجه نیروهای خودی به طور کامل بر این منطقه مسلط شدند.
غنائم عملیات
– 15 دستگاه تانک و نفر بر زرهی
– 70 قبضه خمپاره انداز
– 17 قبضه توپ هوایی
– 75 دستگاه خودرو
– تعداد زیادی انواع دستگاه های مخابراتی
– مقدار زیادی انواع سلاح سبک و مهمات
در این عملیات افرادی نظیر داود بهرامي، حسن صابري، عباس اصلاني،محمد جوانشير، فرهاد شقاقي و… به فیض عظیم شهادت نائل آمدند.
